برای شب جمعه اعمال بسیاری است که ما در اینجا تنها به ذکر چند عمل بسنده میکنیم.
اوّل:
بسیار گفتن «سُبْحَانَ اللّٰهِ، وَاللّٰهُ أَکْبَرُ، وَلَا إِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ» و زیاد صلوات فرستادن.
روایت شده است: که جمعه، شبش تابناک و روزش بس روشن است، پس ذکر «سُبْحانَ اللّٰهِ وَ اللّٰهُ أَکْبَرُ وَ لاٰ إِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ» گفته و بر محمّد و آل محمّد بسیار صلوات فرستید؛
و در روایت دیگر آمده: که کمترین صلوات در این شب، «صد مرتبه» است و هرچه بیشتر باشد بهتر است؛
و از امام
صادق(علیهالسلام) روایت شده است: که صلوات بر محمّد و آل محمّد در شب جمعه
با هزار کار نیک برابر است و هزار گناه را پاک میکند و مقام انسان را
هزار درجه بالا میبرد و مستحب است که پس از نماز عصر پنجشنبه تا آخر روز
جمعه بر محمّد و آل محمّد (صلوات الله علیهم اجمعین) بسیار صلوات فرستند؛
و با سند صحیح از
امام صادق(علیهالسلام) روایت شده است: که به هنگام عصر روز پنجشنبه
فرشتگان از آسمان با قلمهای طلا و صحیفههای نقره فرود میآیند و در عصر
پنجشنبه و شب و روز جمعه تا هنگام غروب خورشید جز صلوات بر محمّد و خاندان
آن حضرت چیزی ننویسند؛
و شیخ طوسی فرموده است: در روز پنجشنبه فرستادن هزار صلوات بر محمّد و آل محمّد مستحب است؛ و در آن بگوید:
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ،
وَأَهْلِكْ عَدُوَّهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ مِنَ الأَوَّلِينَ
وَالْآخِرِينَ.
خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و در گشایش کار ایشان شتاب کن و دشمنانشان را از جن و انس از اولین و آخرین به هلاکت انداز.
و گفتن این صلوات «صد مرتبه» از بعد از عصر پنجشنبه تا آخر روز جمعه فضیلت بسیار دارد.
و نیز شیخ فرموده: مستحب است در آخر روز پنجشنبه به این صورت استغفار کنند:
أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ الَّذِی لا إِلٰهَ إِلّا هُوَ الْحَیُّ الْقَيُّومُ،
وَأَتُوبُ إِلَيْهِ، تَوْبَةَ عَبْدٍ خاضِعٍ مِسْكِينٍ مُسْتَكِينٍ،
لَايَسْتَطِيعُ لِنَفْسِهِ صَرْفاً وَلَا عَدْلاً وَلَا نَفْعاً وَلَا
ضَرّاً وَلَا حَيَاةً وَلَا مَوْتاً وَلَا نُشُوراً، وَصَلَّی اللّٰهُ
عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَعِتْرَتِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ الْأَخْيارِ
الأَبْرارِ وَسَلَّمَ تَسْلِيماً.
درخواست آمرزش
میکنم از خدایی که نیست معبودی جز او، زنده و پایدار است و بهسوی او توبه
میکنم، توبهی بندهی فروتن بیچیز که تهدیدست و عاجز و ناتوان است برای
خود قدرت انجام کاری را ندارد، نه بازگرداندن شری و نه رفتار منصفانهای و
نه سودی و نه زیانی و نه زندگی و نه مرگی و نه رستاخیزی و درود خدا بر
محمّد و خاندان او، پاک و پاکیزگان، برگزیدگان و نیکوکارن و درود فراوان
فرست.
دوّم:
آنکه در شبهای جمعه این سورهها را بخواند که برای هریک فایدهها و ثوابهای بسیار روایت شده:
«بنیاسرائیل [اسراء]،
کهف، سه طس [
شعراء و
نمل و
قصص]،
سجده،
یس،
ص،
احقاف،
واقعه،
حم سجده،
حم دخان،
طور،
اقتربت،
جمعه» و اگر فرصت نشد همه را تلاوت کند،
«واقعه» و سورههای پیش از آن را انتخاب کند، زیرا از امام صادق (علیهالسلام) روایت شده:
هرکه در هر شب جمعه سوره
«اسراء» را بخواند، نمیمیرد تا خدمت حضرت قائم (عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف) رسد و از اصحاب آن حضرت گردد و هرکه در هر شب جمعه سوره
«کهف» را بخواند، نمیمیرد مگر شهید و خداوند او را در قیامت با شهیدان محشور میکند و در قیامت همراه ایشان نگاهش میدارد؛
و هرکه در شب جمعه سورههای
«شعراء» و
«نمل» و
«قصص» را تلاوت کند، از دوستان خدا شده و در امان و حمایت حقتعالی
قرار میگیرد و نیز در دنیا دچار تهیدستی و تنگدستی نمیشود و خدا در آن
جهان چندان از بهشت به او عطا کند که خشنود شود و بلکه افزون بر خشنودیاش
بر او جود و بخشش نماید و صد زن زیبا چشم از زنان دلربای بهشت را به همسری
او درآورد؛
و هرکه در شب جمعه سوره
«سجده» را بخواند خدا در قیامت نامه اعمالش را به دست راست او دهد و در
حسابرسی اعمال بر او آسان گیرد و از دوستان محمّد و خاندان او باشد.
و به سند معتبر از امام باقر(علیهالسلام) روایت شده: هرکس هر شب جمعه سوره
«ص» را قرائت کند، از خیر این جهان و جهان دیگر آن اندازه به او ببخشند
که جز به پیامبری مرسل یا فرشتهای مقرّب نبخشیدهاند و او را با هرکس از
اهل خانهاش که بخواهد وارد بهشت کنند، حتی خدمتکاری که به او خدمت کرده
باشد، هرچند از خانواده او بهحساب نیاید و در حدّ شفاعت او نباشد؛
و از امام صادق(علیهالسلام) روایت شده: هرکه در شب جمعه یا روز جمعه سوره
«اَحقاف» را بخواند، در دنیا دچار بیم و هراس نشود و در روز قیامت از وحشت و ترس در امان باشد و هرکه در شب جمعه سوره
«واقِعَه» را بخواند، خدا او را دوست بدارد و او را محبوب تمام مردم
کند و در دنیا دچار بدحالی و تنگدستی نشود و آفتی از آفات دنیا به او نرسد و
از دوستان حضرت امیرالمؤمنین(علیهالسلام) باشد و این سوره ویژه
امیرالمؤمنین(علیهالسلام) است؛
و روایت شده: هرکه سوره
«جُمعه» را در هر شب جمعه تلاوت کند کفّاره اعمال او از این جمعه تا
جمعه دیگر خواهد بود؛ و نیز همین فضیلت برای کسی که در هر شب جمعه و
بعدازظهر و عصر جمعه سوره
«کهف» را بخواند وارد شده است.
سوّم:
و بدان که برای شب جمعه نمازهای بسیاری وارد شده است.
اوّل: نماز «حضرت امیرالمؤمنین»(علیهالسلام).
دوّم: دو رکعت نماز که در هر رکعت
«حَمد» و «پانزده مرتبه» سوره
«زلزال».
در روایت است: هرکه این نماز را بجا آورد، خداوند او را از عذاب قبر و هولوهراس قیامت ایمنی دهد.
سوّم: آنکه در شب جمعه در رکعت اوّل نماز مغرب و رکعت اوّل نماز عشاء سوره
«جُمعه» و در رکعت دوّم نماز مغرب سوره
«توحید» و در رکعت دوم عشا، سوره
«اعلی» را بخواند.
چهارم:
خواندن شعر را در شب
جمعه ترک کند، زیرا در حدیث صحیح از امام صادق(علیهالسلام) روایت شده:
برای شخص روزهدار و شخص مُحرِم و نیز در حرم خدا و در روز جمعه و در شب آن
خواندن شعر مکروه است؛ راوی به حضرت عرض کرد: هرچند معنای آن شعر مطلب
حقی باشد؟ فرمود: هرچند شعر بهحق باشد.
و در حدیث معتبر
از امام صادق(علیهالسلام) روایت شده: رسول خدا فرمود: هرکه در شب یا روز
جمعه یک شعر بخواند، در آن شب و روز بهرهای از ثواب به غیر آن نداشته
باشد. و بر اساس روایت معتبر دیگر، در آن شب و روز نمازش مورد قبول واقع
نشود.[از آنجاکه شعر و
خواندن آن مورد علاقه مرد و زن، پیر و جوان، عالم و عامی و خلاصه تمام مردم
است، شاید اصرار روایات بر ترک خواندن شعر در شب و روز جمعه به خاطر این
باشد که اهل ایمان از قرائت قرآن و دعا و مستحبات شب و روز جمعه باز نمانند
و ثوابهای عظیم و بهرههای فراوان الهی را از دست ندهند. مترجم].
پنجم:
در حق مؤمنین بسیار
دعا کند، چنانکه حضرت زهرا(سلاماللهعلیها) بسیار دعا میکرد؛ و روایت
شده اگر برای ده نفر از برادران مؤمن که از دنیا رفته باشند درخواست آمرزش
کند، بهشت بر او واجب میشود.
ششم:
دعاهای مخصوص شب جمعه را بخواند که آن دعاها بسیار است و ما به ذکر برخی از آنها بسنده میکنیم.
به سند صحیح از
امام صادق(علیهالسلام) روایت شده: هرکس در شب جمعه در سجدهی آخر نافله شب
این دعا را «هفت بار» بخواند، هنگامیکه از آن فارغ شود آمرزیده شده باشد و
اگر در هر شب این دعا را در سجده آخر نافله شب بخواند، بهتر است. و آن دعا
این است:
اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِوَجْهِكَ الْكَرِيمِ وَاسْمِكَ
الْعَظِيمِ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ
تَغْفِرَ لِی ذَنْبِیَ الْعَظِيمَ.
خدایا! از تو میخواهم به حق ذات بزرگمنش مهمانتوازت و نام بزرگت که درود فرستی بر محمّد و خاندان محمّد و از گناهان بزرگم درگذری.
از حضرت
رسول(صلیاللهعلیهوآله) روایت شده: هرکس در شب یا روز جمعه این دعا را
«هفت بار» بخواند، اگر در آن شب یا در آن روز از دنیا برود وارد بهشت
میشود و آن دعا این است:
اللّٰهُمَّ أَنْتَ رَبِّی لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، خَلَقْتَنِی وَأَنَا
عَبْدُكَ وَابْنُ أَمَتِكَ، وَفِی قَبْضَتِكَ وَناصِيَتِی بِيَدِكَ،
أَمْسَيْتُ عَلَیٰ عَهْدِكَ وَ وَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوذُ
بِرِضاكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ، أَبُوءُ بِنِعْمَتِكَ، وَأَبُوءُ
بِذَنْبِی، فَاغْفِرْ لِی ذُنُوبِی إِنَّهُ لَايَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلّا
أَنْتَ.
خدایا! تویی
پروردگار من، شایستهی پرستشی جز تو نیست، تو مرا آفریدی و من بندهی تو و
فرزند کنیز تو و در دست قدرت توأم و زمام زندگیام به دست توست، تا توانستم
بر عهد و پیمان و وعده تو روز را به شب آوردم؛ از شرّ آنچه انجام دادم به
خوشبینی و خشنودی تو پناه میآورم، به نعمتت اعتراف و به گناهم اقرار کنم
پس گناهانم را بیامرز، زیرا گناهان را جز تو نمیآمرزد.
شیخ طوسی و سیّد کفعمی و سیّد ابن باقی (رحمهم اللّه) فرمودهاند: در شب و روز جمعه و شب و روز عرفه مستحب است دعای «اَللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّأَ...» خوانده شود؛ ما آن را از کتاب «مصباح شیخ» نقل میکنیم و آن دعا این است:
اللّٰهُمَّ مَنْ تَعَبَّأَ وَ تَهَيَّأَ وَأَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ
لِوِفَادَةٍ إِلَیٰ مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ طَلَبَ نائِلِهِ
وَجائِزَتِهِ، فَإِلَيْكَ يَا رَبِّ تَعْبِيَتِی وَاسْتِعْدادِی رَجَاءَ
عَفْوِكَ وَطَلَبَ نائِلِكَ وَجَائِزَتِكَ، فَلَا تُخَيِّبْ دُعَائِی يَا
مَنْ لَايَخِيبُ عَلَيْهِ سائِلٌ وَلَا يَنْقُصُهُ نائِلٌ، فَإِنِّی لَمْ
آتِكَ ثِقَةً بِعَمَلٍ صَالِحٍ عَمِلْتُهُ، وَلَا لِوَفادَةِ مَخْلُوقٍ
رَجَوْتُهُ، أَتَيْتُكَ مُقِرّاً عَلَیٰ نَفْسِی بِالْإِساءَةِ
وَالظُّلْمِ، مُعْتَرِفاً بِأَنْ لَاحُجَّةَ لِی وَلَا عُذْرَ؛
خدایا! هرکس به
امید کمک و درخواست عطا و جود و جایزه مخلوقی، مجهّز و مهیا و آماده دیدار
او شود، فقط بهسوی توست ای پروردگار من استعداد و آمادگی من، به امید
گذشت و به دست آوردن نصیب و جایزهات، پس مرا از خواستهام ناامید مکن، ای
آنکه درخواست کنندهای از او محروم نگردد و به دست آوردهای از او نکاهد،
من به پشتوانه عمل شایستهای که انجام داده باشم و یا به امید آفریدهای که
به او دلبسته باشم به پیشگاهت نیامدهام، به درگاهت آمدهام با اقرار بر
ضد خویش به بدکاری و ستم و با اعتراف به اینکه هیچ دلیل و نه عذری بر
بدکاریام نیست؛
أَتَيْتُكَ أَرْجُو عَظِيمَ عَفْوِكَ الَّذِی عَفَوْتَ بِهِ عَنِ
الْخاطِئِينَ، فَلَمْ يَمْنَعْكَ طُولُ عُكُوفِهِمْ عَلیٰ عَظِيمِ
الْجُرْمِ أَنْ عُدْتَ عَلَيْهِمْ بِالرَّحْمَةِ، فَيَا مَنْ رَحْمَتُهُ
واسِعَةٌ، وَ عَفْوُهُ عَظِيمٌ، يَا عَظِيمُ يَا عَظِيمُ يَا عَظِيمُ،
لَايَرُدُّ غَضَبَكَ إِلّا حِلْمُكَ، وَلَا يُنْجِی مِنْ سَخَطِكَ إِلّا
التَّضَرُّعُ إِلَيْكَ، فَهَبْ لِی يَا إِلٰهِی فَرَجاً بِالْقُدْرَةِ
الَّتِی تُحْيِی بِهَا مَيْتَ الْبِلَادِ؛
گذشت فراگیرت
را که به آن از خطاکاران درمیگذری امیدوارم، پس پافشاری بر جرم بزرگشان از
اینکه بر آنان دوباره مهرورزی تو را بازنداشت، ای آنکه رحمتش فراگیر و
گذشتش بس بزرگ است ای بزرگ، ای بزرگ، ای بزرگ، جز بردباریات خشم تو را
برنگرداند و جز زاری به پیشگاهت از ناخشنودیات رهایی نخواهد بود، پس
خدایا! با نیرویی که با آن سرزمینهای مرده را زنده میکنی به من گشایشی
بخش؛
وَلَا تُهْلِكْنِی غَمّاً حَتَّیٰ تَستَجِيبَ لِی، وَتُعَرِّفَنِی
الْإِجابَةَ فِی دُعَائِی، وَأَذِقْنِی طَعْمَ الْعَافِيَةِ إِلَیٰ
مُنْتَهیٰ أَجَلِی، وَلَا تُشْمِتْ بِی عَدُوِّی، وَلَا تُسَلِّطْهُ
عَلَیَّ، وَلَا تُمَكِّنْهُ مِنْ عُنُقِی، اللّٰهُمَّ إِنْ وَضَعْتَنِی
فَمَنْ ذَا الَّذِی يَرْفَعُنِی وَ إِنْ رَفَعْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی
يَضَعُنِی وَ إِنْ أَهْلَكْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی يَعْرِضُ لَكَ فِی
عَبْدِكَ أَوْ يَسْأَلُكَ عَنْ أَمْرِهِ؛
و از اندوه
هلاکم مکن تا آنکه دعایم را مستجاب کنی و مرا به اجابت دعایم آگاهسازی و
شیرینی سلامت و تندرستی را تا پایان عمر به من بچشان و مرا در معرض سرزنش
دشمنم قرار مده و او را بر من چیره مساز و بر وجودم مسلّط مکن؛ خدایا! اگر
تو مرا حقیر و پست بداری، پس چه کسی بلندم گرداند و اگر تو مرا بلند
گردانی، پس کیست آنکه مرا خوار کند و اگر هلاکم کنی، پس کیست آنکه
دربارهی بندهات در برابر تو خود نمایی نشان دهد یا از کار او از تو
پرسوجو کند؟
وَقَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَيْسَ فِی حُكْمِكَ ظُلْمٌ، وَلَا فِی
نَقِمَتِكَ عَجَلَةٌ، وَ إِنَّمَا يَعْجَلُ مَنْ يَخَافُ الْفَوْتَ، وَ
إِنَّمَا يَحْتاجُ إِلَی الظُّلْمِ الضَّعِيفُ، وَقَدْ تَعالَيْتَ يَا
إِلٰهِی عَنْ ذٰلِكَ عُلُوّاً كَبِيراً .
با آنکه
بهیقین میدانم که نه در حکم تو ستمی است و نه در انتقامت شتابی، چه تنها
کسی در انتقام شتاب میکند که از دست دادن فرصت را میهراسد و فقط کسی
نیازمند ستمگری است که ناتوان است و حال آنکه توای خدای من! از این امور
بسیار برتری.
اللّٰهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِكَ فَأَعِذْنِی، وَأَسْتَجِيرُ بِكَ
فَأَجِرْنِی، وَأَسْتَرْزِقُكَ فَارْزُقْنِی، وَأَتَوَكَّلُ عَلَيْكَ
فَاكْفِنِی، وَأَسْتَنْصِرُكَ عَلیٰ عَدُوِّی فَانْصُرْنِی،
وَأَسْتَعِينُ بِكَ فَأَعِنِّی، وَأَسْتَغْفِرُكَ يَا إِلٰهِی فَاغْفِرْ
لِی، آمِينَ آمِينَ آمِينَ.
خدایا به تو
پناه میآورم، پس پناهم ده و از تو امان میجویم پس امانم ده و از تو روزی
میخواهم پس روزیام ده و اعتماد میکنم بر تو، پس تو خود مرا کافی باش و
برای پیروزی بر دشمنم از تو یاری میخواهم پس یاریام ده و از تو مدد
میجویم پس مرا مدد کن، ای خدای من! دعایم را بپذیر، بپذیر، بپذیر.
هفتم:
دعای «کمیل»
را بخواند که در فصل بعد خواهد آمد انشاءالله. [کمیل بن زیاد نخعی، از
اصحاب امیرالمؤمنین(علیهالسلام) است که حضرت با پافشاری او دعای کمیل را
انشاء و به او تعلیم فرمود.]
هشتم:
دعای «اَللّهُمَّ یا شاهِدَ کُلِّ نَجْوی» را که در شب عرفه هم خوانده میشود بخواند، این دعا نیز انشاءالله تعالی خواهد آمد.
نهم:
«ده مرتبه» بگوید:
يَا دائِمَ الْفَضْلِ عَلَی الْبَرِيَّةِ، يَا بَاسِطَ الْيَدَيْنِ
بِالْعَطِيَّةِ، يَا صَاحِبَ الْمَوَاهِبِ السَّنِيَّةِ، صَلِّ عَلَیٰ
مُحَمَّدٍ وَآلِهِ خَيْرِ الْوَرَیٰ سَجِيَّةً، وَاغْفِرْ لَنا يَا ذَا
الْعُلیٰ فِي هَذِهِ الْعَشِيَّةِ.
ای کسی که جود و
بخشش تو به آفریدگان همیشگی است! ای آنکه دو دست سخاوت خود را برای عطا
گشودهای! ای صاحب عطاهای گرانبها! بر محمّد و خاندان او، نیکو خوترین
مردمان درود فرست و ما را ای خدای بلندمرتبه در چنین شبی بیامرز.
این ذکر شریف در «شب عید فطر» نیز خوانده میشود.
دهم:
آنکه انار بخورد،
چنانکه امام صادق(علیهالسلام) در هر شب جمعه میل میفرمود و اگر هنگام
خوابیدن بخورد، شاید بهتر باشد، چه آنکه روایت شده: هرکه وقت خوابیدن انار
بخورد تا صبح در جان خود ایمن خواهد بود؛و سزاوار است
هرگاه انار بخورد، در زیر آن دستمالی بگستراند که هر دانهای از آن بیفتد
جمع کرده و پسازآن بخورد و بهتر است دیگری را در آن انار شریک نسازد.
شیخ جعفر بن احمد
قمی در کتاب «عروس» از امام صادق(علیهالسلام) روایت کرده است: هرکه مابین
دو رکعت نافله و فریضه صبح «صد مرتبه» بگوید:
سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيمِ وَبِحَمْدِهِ، أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ رَبِّي وَأَتُوبُ إِلَيْهِ.
منزه است پروردگار بزرگ من و به ستایش شایسته است، از خدا، پروردگار خود، آمرزش میخواهم و بهسوی او باز میگردم.
خدا در بهشت خانهای برای او بنا کند.
و شیخ طوسی و سید ابن طاووس و دیگران این دعا را ذکر کرده و گفتهاند: مستحب است در سحر شب جمعه این دعا خوانده شود:
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَهَبْ لِیَ الْغَداةَ رِضَاكَ،
وَأَسْكِنْ قَلْبِی خَوْفَكَ، وَاقْطَعْهُ عَمَّنْ سِواكَ، حَتَّیٰ
لَاأَرْجُوَ وَلَا أَخافَ إِلّا إِيَّاكَ، اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ
مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَهَبْ لِی ثَباتَ الْيَقِينِ، وَمَحْضَ الْإِخْلاصِ،
وَشَرَفَ التَّوْحِيدِ، وَدَوَامَ الاسْتِقامَةِ، وَمَعْدِنَ الصَّبْرِ
وَالرِّضَا بِالْقَضَاءِ وَالْقَدَرِ، يَا قَاضِیَ حَوَائِجِ
السَّائِلِينَ، يَا مَنْ يَعْلَمُ مَا فِی ضَمِيرِ الصَّامِتِينَ صَلِّ
عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ؛ وَاسْتَجِبْ دُعَائِی، وَاغْفِرْ ذَنْبِی،
وَأَوْسِعْ رِزْقِی، وَ اقْضِ حَوَائِجِی فِی نَفْسِی وَ إِخْوانِی فِی
دِينِی وَأَهْلِی،
خدایا! بر
محمّد و خاندان او درود فرست و در این بامداد خشنودی خود را بر من ارزانی
بدار و ترس از خویش را در دلم جای ده و دلم را از غیر خود بازدار تا به غیر
تو امید نبندم و جز از تو نترسم، خدایا! بر محمّد و خاندان او درود فرست و
این حقایق را به من ببخش: یقین استوار و اخلاص بیشائبه و شایستگی
یکتاپرستی و دوام پایداری و معدن شکیبایی و رضا به قضا و قدر خود، ای
برآورندهی نیازهای خواهندگان! ای آنکه هرچه در نهاد خاموشان میگذرد
میداند! بر محمد و خاندانش درود فرست؛ و خواستهام را برآور و گناهم را
بیامرز و روزیام را وسعت بخش و نیازهای درونیام و حوائج برادران دینیام و
خانوادهام را برآور،
إِلٰهِی طُمُوحُ الْآمالِ قَدْ خابَتْ إِلّا لَدَيْكَ، وَمَعَاكِفُ
الْهِمَمِ قَدْ تَعَطَّلَتْ إِلّا عَلَيْكَ، وَمَذَاهِبُ الْعُقُولِ قَدْ
سَمَتْ إِلّا إِلَيْكَ، فَأَنْتَ الرَّجَاءُ وَ إِلَيْكَ الْمُلْتَجَأُ،
يَا أَكْرَمَ مَقْصُودٍ، وَأَجْوَدَ مَسْؤُولٍ، هَرَبْتُ إِلَيْكَ
بِنَفْسِی يَا مَلْجَأَ الْهَارِبِينَ، بِأَثْقالِ الذُّنُوبِ أَحْمِلُهَا
عَلَیٰ ظَهْرِی؛ لَاأَجِدُ لِی إِلَيْكَ شَافِعاً سِویٰ مَعْرِفَتِی
بِأَنَّكَ أَقْرَبُ مَنْ رَجَاهُ الطَّالِبُونَ، وَأَمَّلَ مَا لَدَيْهِ
الرَّاغِبُونَ،
خدای من
آرزوهای دور و سرکش جز نزد تو ناکام است، همتهای بلند جز آنکه بر گرد کوی
تو گردد بیهوده باشد و راههای خرد بسته است جز بهسوی تو، پس تویی امید
دلها و بهسوی توست پناهگاه، ای گرامیترین مراد و بخشندهترین درخواست
شده! با همه وجودم بهسوی تو گریختهام، ای پناهگاه گریختگان، با بارهای
گناه که بر دوش میکشم؛ درحالیکه برای رسیدن به تو یاوری نمییابم جز
آگاهی از اینکه تو نزدیکترین کسی هستی که امید جویندگان به اوست و آنچه را
که نزد اوست مشتاقان آرزومندند،
يَا مَنْ فَتَقَ الْعُقُولَ بِمَعْرِفَتِهِ، وَأَطْلَقَ الْأَلْسُنَ
بِحَمْدِهِ، وَجَعَلَ مَا امْتَنَّ بِهِ عَلَیٰ عِبَادِهِ فِی كِفَاءٍ
لِتَأْدِيَةِ حَقِّهِ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَلَا تَجْعَلْ
لِلشَّيْطَانِ عَلَیٰ عَقْلِی سَبِيلاً، وَلَا لِلْباطِلِ عَلَیٰ عَمَلِی
دَلِيلاً.
ای آنکه
خردها را به معرفت خویش شکوفا ساخت و زبانها را به ستایش خود گشود و آنچه
را بر بندگانش منّت گذارد، برای ادای حق خود بسنده ساخت، بر محمّد و خاندان
او درود فرست و برای شیطان بر خردم راهی و بهسوی باطل بر عملم راهنما و
دلیلی قرار مده.
و به هنگام طلوع صبح روز جمعه این دعا را بخواند:
أَصْبَحْتُ فِی ذِمَّةِ اللّٰهِ، وَذِمَّةِ مَلائِكَتِهِ، وَذِمَمِ
أَنْبِيائِهِ وَرُسُلِهِ عَلَيْهِمُ السَّلامُ، وَذِمَّةِ مُحَمَّدٍ
صَلَّی اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، وَذِمَمِ الْأَوْصِياءِ مِنْ آلِ
مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ السَّلامُ . آمَنْتُ بِسِرِّ آلِ مُحَمَّدٍ
عَلَيْهِمُ السَّلامُ وَعَلَانِيَتِهِمْ وَظَاهِرِهِمْ وَبَاطِنِهِمْ،
وَأَشْهَدُ أَنَّهُمْ فِی عِلْمِ اللّٰهِ وَطَاعَتِهِ كَمُحَمَّدٍ صَلَّی
اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ.
شب را صبح
کردم در امان خدا و امان فرشتگان و امان پیامبران و فرستادگان او (درود بر
آنان باد) و امان محمّد (درود خدا بر او و خاندان او باد) و امانهای
جانشینان از خاندان محمّد (درود بر آنان باد)، ایمان آوردم به نهان خاندان
محمّد (بر ایشان درود باد) و ظاهر و باطن ایشان و گواهی میدهم که همانا
ایشان در معرفت به خدا و طاعت او همچون محمّد (درود خدا بر او و خاندان او)
هستند.
روایت شده: هرکس پیش از نماز صبح روز جمعه «سه مرتبه» بگوید:
أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ الَّذِي لَاإِلٰهَ إِلّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ.
آمرزش میجویم از خدایی که شایسته پرستشی جز او، آن زندهی پاینده نیست و بهسوی او باز میگردم.
گناهانش آمرزیده شود، هرچند از حباب نشسته بر دریا بیشتر باشد.