در آن چند عمل مستحب است:
اوّل:
غسل کردن در آب جاری و بر سر ریختن سی کف دست آب که در تمام طول سال باعث ایمنی از همه دردها و بیماریهاست.
دوم:
کفی از گلاب به روی
خویش بزند تا از خواری و پریشانی نجات یابد و مقداری هم به سر خود بمالد تا
در آن سال از سرسام [در برخی نسخهها: بَرسام به معنی بیماری سینه] ایمن
گردد.
سوّم:
دو رکعت «نماز اول ماه» را بخواند و صدقه بدهد.
چهارم:
دو رکعت نماز بخواند، در رکعت اول سورههای
«حَمد» و
«اِنّا فَتَحنا» را و در رکعت دوم سوره
«حمد» و هر سوره دیگری را که بخواهد بخواند تا حقتعالی در آن سال بدیها را از او دور سازد و تا سال آینده در پناه خدا باشد.
پنجم:
پس از طلوع سپیدهدم این دعا را بخواند:
اللّٰهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضانَ وَقَدِ افْتَرَضْتَ عَلَيْنا
صِيامَهُ، وَأَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرْآنَ هُدیً لِلنّاسِ وَبَيِّناتٍ مِنَ
الْهُدیٰ وَالْفُرْقانِ . اللّٰهُمَّ أَعِنَّا عَلَیٰ صِيامِهِ،
وَتَقَبَّلْهُ مِنّا، وَتَسَلَّمْهُ مِنّا، وَسَلِّمْهُ لَنا فِی يُسْرٍ
مِنْكَ وَعافِيَةٍ، إِنَّكَ عَلَیٰ كُلِّ شَیْءٍ قَدِيرٌ.
خدایا، ماه
رمضان وارد شد، تو روزهاش را بر ما واجب کردهای و قرآن را در آن برای
هدایت مردم و دلایل روشنی از هدایت و تشخیص حق از باطل فرستادی. خدایا ما
را بر روزهاش یاری کن و آن را از ما بپذیر و این ماه را از ما به سلامت
دریافت کن و آن را برای ما از سوی خویش در آسانی و عافیت سالم بدار، همانا
تو بر هر کاری توانایی.
ششم:
«دعای چهلوچهارم صحیفه کامله» را اگر در شب پیش نخوانده بخواند.
هفتم:
علاّمه مجلسی در «زاد
المعاد» فرموده: که شیخ کلینی و شیخ طوسی و دیگران به سند صحیح روایت
کردهاند: که حضرت موسی بن جعفر(علیهالسلام) فرمود:
در ماه مبارک رمضان در آغاز آن، یعنی روز اول این ماه ـ چنانکه علما
فهمیدهاند ـ این دعا را بخوان و فرمود: هرکه این دعا را برای رضای خدا و
بدون آمیختگی با اغراض ناپسند و ریا بخواند، در آن سال فتنه و گمراهی و
آفتی که به دین یا بدنش زیان برساند به او نرسد و حقتعالی او را از شرّ
آنچه از بلاها در آن سال واقع میشود حفظ میکند؛
و دعا این است:
اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِی دانَ لَهُ كُلُّ شَیْءٍ،
وَبِرَحْمَتِكَ الَّتِی وَسِعَتْ كُلَّ شَیْءٍ، وَبِعَظَمَتِكَ الَّتِی
تَواضَعَ لَها كُلُّ شَیْءٍ، وَبِعِزَّتِكَ الَّتِی قَهَرَتْ كُلَّ
شَیْءٍ، وَبِقُوَّتِكَ الَّتِی خَضَعَ لَها كُلُّ شَیْءٍ،
وَبِجَبَرُوتِكَ الَّتِی غَلَبَتْ كُلَّ شَیْءٍ، وَبِعِلْمِكَ الَّذِی
أَحاطَ بِكُلِّ شَیْءٍ، يَا نُورُ يَا قُدُّوسُ، يَا أَوَّلُ قَبْلَ
كُلِّ شَیْءٍ، وَيَا باقِياً بَعْدَ كُلِّ شَیْءٍ،
خدایا، از تو
میخواهم به آن نامت که همهچیز در برابرش فروتن شده و به رحمتت که همهچیز
را فرا گرفته و به عظمتت که همهچیز در آستانش تواضع کرده و به
توانمندیات که بر همهچیز چیره گشته و به نیرویت که همهچیز در برابرش
خضوع یافته و به قدرت مطلقات که بر همهچیز غالب گشته و به علمت که
همهچیز را فرا گرفته، ای نور، ای قدوس، ای اول پیش از هر چیز، ای باقی پس
از هر چیز،
يَا اللّٰهُ يَا رَحْمٰنُ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ
وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَيِّرُ النِّعَمَ، وَاغْفِرْ لِیَ
الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَمَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ
الَّتِی تَقْطَعُ الرَّجاءَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُدِيلُ
الْأَعْداءَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَرُدُّ الدُّعاءَ،
وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی يُسْتَحَقُّ بِها نُزُولُ الْبَلاءِ؛
ای خدا، ای
مهربان، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و از من بیامرز گناهانی را که
نعمتها را دگرگون میسازد و بیامرز گناهانی را که کینهها و دشمنیها را
فرو میفرستد و بیامرز گناهانی را که امید به تو را قطع میکند و بیامرز
گناهانی را که دشمنان را چیره میسازد و بیامرز گناهانی را که دعا را
برمیگرداند و بیامرز گناهانی را که مردم به سبب آن سزاوار نزول بلا
میشوند؛
وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ غَيْثَ السَّماءِ، وَاغْفِرْ
لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَكْشِفُ الْغِطاءَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ
الَّتِی تُعَجِّلُ الْفَناءَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُورِثُ
النَّدَمَ، وَاغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَهْتِكُ الْعِصَمَ،
وَأَلْبِسْنِی دِرْعَكَ الْحَصِينَةَ الَّتِی لَا تُرامُ، وَعافِنِی مِنْ
شَرِّ مَا أُحاذِرُ بِاللَّيْلِ وَالنَّهارِ فِی مُسْتَقْبَِلِ سَنَتِی
هٰذِهِ .
و بیامرز
گناهانی را که بارش آسمان را باز میدارد و بیامرز گناهانی را که پردهها
را کنار میزند و بیامرز گناهانی را که در نابودی شتاب میافکند و بیامرز
گناهانی را که سبب پشیمانی میگردد و بیامرز گناهانی که حرمت را پاره
میکند و زره محکمت را بر من بپوشان زرهی که نفوذناپذیر است و مرا از شرّ
آنچه در شب و روز و آینده این سال از آن پرهیز میکنم تندرستی بخش.
اللّٰهُمَّ رَبَّ السَّمَاواتِ السَّبْعِ، وَرَبَّ الْأَرَضِينَ السَّبْعِ
وَمَا فِيهِنَّ وَمَا بَيْنَهُنَّ وَرَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ، وَرَبَّ
السَّبْعِ الْمَثانِی وَالْقُرْآنِ الْعَظِيمِ، وَرَبَّ إِسْرافِيلَ
وَمِيكائِيلَ وَجَبْرَئِيلَ، وَرَبَّ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّٰهُ عَلَيْهِ
وَآلِهِ سَيِّدِ الْمُرْسَلِينَ وَخاتَِمِ النَّبِيِّينَ، أَسْأَلُكَ بِكَ
وَبِما سَمَّيْتَ بِهِ نَفْسَكَ يَا عَظِيمُ أَنْتَ الَّذِی تَمُنُّ
بِالْعَظِيمِ؛ وَتَدْفَعُ كُلَّ مَحْذُورٍ، وَتُعْطِی كُلَّ جَزِيلٍ،
وَتُضاعِفُ الْحَسَناتِ بِالْقَلِيلِ وَبِالْكَثِيرِ وَتَفْعَلُ مَا
تَشاءُ،
خدایا؛
پروردگار آسمانهای هفتگانه و پروردگار زمینهای هفتگانه و آنچه در آنهاست
و آنچه میان آنهاست و پروردگار عرش بزرگ و پروردگار سوره «حمد» و قرآن
عظیم و پروردگار اسرافیل و میکاییل و جبرییل و پروردگار محمّد (درود خدا بر
او و خاندانش) آقای رسولان و پایانبخش پیامبران، از تو میخواهم به حق
ذات پاکت و به حق آنچه خود را به آن نام نهادی، ای بزرگ تویی که به نعمت
بزرگ احسان میکنی؛ و هر خطر و سختی را برطرف میکنی و هر نعمت برجستهای
را عطا مینمایی و نیکیها را به کم و زیاد دوچندان میسازی و هرکاری که
بخواهی انجام میدهی،
يَا قَدِيرُ يَا اللّٰهُ يَا رَحْمٰنُ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ
بَيْتِهِ، وَأَلْبِسْنِی فِی مُسْتَقْبَِلِ سَنَتِی هٰذِهِ سِتْرَكَ
وَنَضِّرْ وَجْهِی بِنُورِكَ، وَأَحِبَّنِی بِمَحَبَّتِكَ، وَبَلِّغْنِی
رِضْوانَكَ، وَشَرِيفَ كَرامَتِكَ، وَجَسِيمَ عَطِيَّتِكَ، وَأَعْطِنِی
مِنْ خَيْرِ مَا عِنْدَكَ وَمِنْ خَيْرِ مَا أَنْتَ مُعْطِيهِ أَحَداً مِنْ
خَلْقِكَ، وَأَلْبِسْنِی مَعَ ذٰلِكَ عافِيَتَكَ،
ای توانا، ای
خدا، ای مهربان، بر محمّد و اهلبیتش درود فرست و در آیندهی این سال لباس
پوشاننده عیوبم را بر من بپوشان و چهرهام را به نورت شاداب ساز و به
دوستیات دوستم بدار و مرا به خشنودیات و برجستگی و برتری بخشندگیات و
بزرگ عطایت برسان و به من عطا کن از بهترین چیزی که نزد توست و بهترین چیزی
که به بندهای از بندگانت عطا میفرمایی و افزون بر این لباس عافیت و
تندرستی بر من بپوشان،
يَا مَوْضِعَ كُلِّ شَكْویٰ، وَيَا شاهِدَ كُلِّ نَجْویٰ، وَيَا عالِمَ
كُلِّ خَفِيَّةٍ، وَيَا دافِعَ مَا تَشاءُ مِنْ بَلِيَّةٍ، يَا كَرِيمَ
الْعَفْوِ، يَا حَسَنَ التَّجاوُزِ، تَوَفَّنِی عَلَیٰ مِلَّةِ
إِبْراهِيمَ وَفِطْرَتِهِ وَ عَلَی دِينِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ
عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سُنَّتِهِ وَ عَلَی خَيْرِ الْوَفَاةِ فَتَوَفَّنِي
مُوَالِياً لِأَوْلِيَائِكَ وَ مُعَادِياً لِأَعْدَائِكَ؛
ای جایگاه هر
شکایت، ای حاضر در هر گفتگوی پنهان، ای دانای هر نهان، ای دفع کننده بلاها
آنگونه که خواهی، ای بزرگوار در عفو و گذشت، ای نیکو درگذر، مرا بر آیین
ابراهیم و بر فطرت او و بر دین محمّد (درود خدا بر او و خاندانش باد) و روش
او و بر بهترین مرگها بمیران، بمیران درحالیکه دوستدار اولیایت و دشمن
دشمنانت باشم؛
اللّٰهُمَّ وَجَنِّبْنِی فِی هٰذِهِ السَّنَةِ كُلَّ عَمَلٍ أَوْ قَوْلٍ
أَوْ فِعْلٍ يُباعِدُنِی مِنْكَ، وَاجْلِبْنِی إِلیٰ كُلِّ عَمَلٍ أَوْ
قَوْلٍ أَوْ فِعْلٍ يُقَرِّبُنِی مِنْكَ فِی هٰذِهِ السَّنَةَ، يَا
أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ، وَامْنَعْنِی مِنْ كُلِّ عَمَلٍ أَوْ قَوْلٍ أَوْ
فِعْلٍ يَكُونُ مِنِّی أَخافُ ضَرَرَ عاقِبَتِهِ، وَأَخافُ مَقْتَكَ
إِيَّایَ عَلَيْهِ حِذارَ أَنْ تَصْرِفَ وَجْهَكَ الْكَرِيمَ عَنِّی
فَأَسْتَوْجِبَ بِهِ نَقْصاً مِنْ حَظٍّ لِی عِنْدَكَ، يَا رَؤُوفُ يَا
رَحِيمُ؛
خدایا، مرا
در این سال از هر کار یا گفتار یا کرداری که از تو دورم میکند برکنار دار و
به سوی هر عمل یا گفتار یا کرداری که مرا در این سال به تو نزدیک میکند
جلب کن، ای مهربانترین مهربانان و مرا از هر عمل یا گفتار یا کرداری که از
من سر میزند و من از سرانجام زیانبارش میترسم و از خشمت به خاطر آن بر
خود بیمناکم، بازدار؛ ترسم از این است که روی کریمانهات را از من بگردانی
در نتیجه سزاوار کاستی بهرهای که پیش تو دارم گردم، ای پرلطف، ای مهربان؛
اللّٰهُمَّ اجْعَلْنِی فِی مُسْتَقْبَِلِ سَنَتِی هٰذِهِ فِی حِفْظِكَ
وَفِی جِوارِكَ وَفِی كَنَفِكَ، وَجَلِّلْنِی سِتْرَ عافِيَتِكَ، وَهَبْ
لِی كَرامَتَكَ، عَزَّ جارُكَ، وَجَلَّ ثَناؤُكَ، وَلَا إِلٰهَ غَيْرُكَ
.
خدایا، در
آینده این سال مرا در حفظ و پناه و حمایت خود قرار ده و پرده تندرستی را بر
من بپوشان و از بخشندگیات بر من ببخش، عزیز است پناهنده به تو و بزرگ است
ثنای تو و معبودی جز تو نیست.
اللّٰهُمَّ اجْعَلْنِی تابِعاً لِصالِحِی مَنْ مَضیٰ مِنْ أَوْلِيائِكَ،
وَأَلْحِقْنِی بِهِمْ، وَاجْعَلْنِی مُسَلِّماً لِمَنْ قالَ بِالصِّدْقِ
عَلَيْكَ مِنْهُمْ، وَأَعُوذُ بِكَ اللّٰهُمَّ أَنْ تُحِيطَ بِی
خَطِيئَتِی وَظُلْمِی وَ إِسْرافِی عَلَیٰ نَفْسِی وَ اتِّباعِی لِهَوایَ
وَاشْتِغالِی بِشَهَواتِی فَيَحُولُ ذٰلِكَ بَيْنِی وَبَيْنَ رَحْمَتِكَ
وَرِضْوانِكَ فَأَكُونَ ُ مَنْسِيّاً عِنْدَكَ، مُتَعَرِّضاً لِسَخَطِكَ
وَ نِقْمَتِكَ .
خدایا مرا
پیرو شایستگان از اولیای گذشتهات قرار ده و به آنان ملحقم کن و تسلیم
آنکه از آنان از طرف تو راست گفت قرارم ده، خدایا به تو پناه میآورم از
اینکه خطایم و ستمم و زیادهروی بر نفسم و پیروی از هواوهوسم و سرگرمیام
به شهوات بر من احاطه کند، در نتیجه همه اینها بین من و رحمت و خشنودیات
حائل گردد و من نزد تو فراموش شوم و در معرض خشم و کینهات قرار گیرم.
اللّٰهُمَّ وَفِّقْنِی لِكُلِّ عَمَلٍ صَالِحٍ تَرْضیٰ بِهِ عَنِّی،
وَقَرِّبْنِی إِلَيْكَ زُلْفیٰ . اللّٰهُمَّ كَما كَفَيْتَ نَبِيَّكَ
مُحَمَّداً صَلَّی اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ هَوْلَ عَدُوِّهِ،
وَفَرَّجْتَ هَمَّهُ، وَكَشَفْتَ غَمَّهُ ، وَصَدَقْتَهُ وَعْدَكَ،
وَأَنْجَزْتَ لَهُ عَهْدَكَ؛
خدایا مرا
برای هر عمل شایستهای که به سبب آن از من خشنود شوی موفق بدار و مرا به
مقام قربت نزدیک کن. خدایا چنانکه از پیامبرت محمّد (درود خدا بر او و
خاندانش) هراس از دشمنش را کفایت کردی و اندوهش را برطرف نمودی و غمش را
زدودی و وعدهات را به او وفا کردی و پیمانت را برایش به پایان آوردی؛
اللّٰهُمَّ فَبِذٰلِكَ فَاكْفِنِی هَوْلَ هٰذِهِ السَّنَةِ وَآفاتِها
وَأَسْقامَها وَفِتْنَتَها وَشُرُورَها وَأَحْزانَها وَضِيقَ الْمَعاشِ
فِيها، وَبَلِّغْنِی بِرَحْمَتِكَ كَمالَ الْعافِيَةِ بِتَمامِ دَوامِ
النِّعْمَةِ عِنْدِی إِلیٰ مُنْتَهیٰ أَجَلِی، أَسْأَلُكَ سُؤالَ مَنْ
أَساءَ وَظَلَمَ وَاسْتَكانَ وَاعْتَرَفَ، وَأَسْأَلُكَ أَنْ تَغْفِرَ لِی
مَا مَضیٰ مِنَ الذُّنُوبِ الَّتِی حَصَرَتْها حَفَظَتُكَ وَأَحْصَتْها
كِرامُ مَلائِكَتِكَ عَلَیَّ، وَأَنْ تَعْصِمَنِی إِلٰهِی مِنَ
الذُّنُوبِ فِيما بَقِیَ مِنْ عُمْرِی إِلیٰ مُنْتَهیٰ أَجَلِی،
خدایا، به
همانگونه هراس این سال و آفات و امراض و فتنهها و شرور و اندوهها و تنگی
معیشت را در آن از من کفایت کن و به رحمتت مرا به کمال تندرستی، با کامل
کردن ریزش نعمت بر من تا پایان عمرم برسان، از تو درخواست میکنم درخواست
کسی که بد کرده و ستم روا داشته و درمانده شده و اقرار به گناه نموده است و
از تو درخواست میکنم که مرا بیامرزی از آنچه از گناهان بر من گذشته که
آنها را نگهبانانت فرا گرفتهاند و بزرگوار فرشتگانت برشمردهاند و اینکه
خدایا در آنچه از عمرم باقی مانده تا پایان عمر مرا از گناهان نگاه داری،
يَا اللّٰهُ يَا رَحْمٰنُ يَا رَحِيمُ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ
بَيْتِ مُحَمَّدٍ وَآتِنِی كُلَّ مَا سَأَلْتُكَ وَرَغِبْتُ إِلَيْكَ فِيهِ
فَإِنَّكَ أَمَرْتَنِی بِالدُّعاءِ، وَتَكَفَّلْتَ لِی بِالْإِجابَةِ،
يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
ای خدا، ای
بخشنده، ای مهربان، بر محمّد و اهلبیت محمّد درود فرست و هر آنچه از تو
خواستم و در طلب آن به سوی تو مشتاق شدم به من عطا کن، بهدرستی که تو مرا
به درخواست فرمان دادی و برایم عهدهدار اجابت شدی، ای مهربانترین
مهربانان.
فقیر گوید: سید ابن طاووس این دعا را در «اعمال شب اوّل» ماه به حساب آورده است.